Op 18 november 2017 bracht Exspecto twee missen van Mozart ten gehore in de redelijk gevulde Martinuskerk te Vaassen. Behalve dat beide uitgevoerde stukken Missen waren, dus geschreven volgens de indeling zoals die in de kerk gebruikelijk was, hadden beide delen slechts weinig met elkaar gemeen. Toen Mozart in 1779 zijn Mis in C schreef voor een paasdienst in Salzburg wist hij nog niet dat zijn Mis ruim tien jaar later zou worden gebruikt bij de kroning van Keizer Leopold de tweede, koning van Bohemen.

Met die historie in gedachten hoor je dat deze Mis, die later Krönungsmesse genoemd is, een en al feestelijkheid is, zelfs de zwaardere teksten uit de Mis zijn feestelijk getoonzet. Exspecto liet aan het publiek merken aan te voelen hoe de muziek moet klinken: feestelijk, enthousiast, op plaatsen uitbundig en, waar nodig, ingetogen. De rol van de vier solisten was daar dienstbaar aan. Zonder uitgebreide solistische inbreng kwamen in Mozart’s muziek de solisten vooral aanvullend aan de koorzang voor, steeds kort en afgewisseld door het koor, heel anders dan we bij grote oratoria, zoals Bach’s Passionen, gewend zijn. Het leverde een Missa Brevis op, een korte mis. Mozart had namelijk bij de opdracht te verstaan gekregen dat het stuk niet langer dan 45 minuten mocht duren. En Mozart hield zich aan die afspraak (terwijl hij zich in z’n leven als wispelturig wonderkind met regelmaat afzette tegen wat hem werd opgedragen, soms met alle gevolgen van dien). Esther Kouwenhoven zong helder en goed verstaanbaar, Sara Klein Horsman overtuigde met haar warme timbre, Eyjólfur Eyjólfsson imponeerde met zijn flinke volume, met zorg gedoseerd, en Sebastian de Leeuw maakte indruk met zijn ingetogen, zuivere en wederom warme vertolking. Exspecto liet een homogene klank horen, de stemmen waren behoorlijk in balans, ook de mannen van de tenoren en bassen deden hun duit in het harmonie-zakje. De begeleiding door het orkest was stevig, op plaatsen eigenlijk te hard. De Kammerphilarmonie Emsland speelde goed maar het koper had soms de overhand waardoor waardevolle pareltjes van zowel koor als solisten wat werden ondergesneeuwd. De akoestiek van de kerk was mogelijk ook debet aan een iets minder transparant geluid dan ik eerder van Exspecto heb gehoord. Topper was wat mij betreft het Agnus Deï, met de prachtige inleiding door de sopraan, daarna het solistenkwartet en tenslotte het stevig gezongen Dona nobis Pacem, geef ons vrede. Met een bijzondere overgang van een drie- naar een vierkwartsmaat.

Na een korte stempauze werd de tweede mis ingezet, een dodenmis of Requiem. En toen kwam Exspecto echt los: Dit Requiem kent meer diepgang en emotie dan de Krönungsmesse en dat kon het publiek horen ook! Exspecto toonde een enorme betrokkenheid bij wat er gezongen werd. Wolfried Kaper dirigeerde met heldere instructie, was duidelijk in z’n directie en stuurde koor, orkest en solisten gepassioneerd door de partituur. Het moet een plezier zijn om onder deze dirigent te musiceren en te zingen. Het meest bekende deel, het Lacrimosa, maakte het publiek muisstil. Het prijkt niet voor niets zeer hoog op de jaarlijks door NPO Radio 4 uitgeroepen Hart- en Ziellijst. Hier was Exspecto erg goed: de dramatische expressie bij de opzwepende, steeds hogere akkoorden werden met verve gezongen; stevig, stuwend, dramatisch uitdrukkingsvol, maar toch nooit kitscherig. Bij het Hostias was Exspecto op z’n best: wat een plezier om te horen, wat een ingetogen wijze om deze prachtige harmonieën zó te zingen. Goed verstaanbaar en zuiver geïntoneerd.

Een luisteraar luistert altijd vanuit z’n eigen referentiekader. Ik kon er niets aan doen dat bij mij de film: ‘Amadeus’ naar boven kwam, waarin Mozart op zijn sterfbed, met zijn laatste krachtsinspanning, de noten dicteert om het Requiem af te ronden voor zijn eigen dood een einde maakt aan al het aardse componeren. Dat redt hij niet, en zijn vriend Süssmayr maakt later het stuk postuum voor hem af. Mozart sterft in grote armoede en wordt zonder enige waardigheid en betrokkenheid achteloos neergelegd in een anoniem verzamelgraf voor armen, waarbij vrienden en familie afhaken door de sombere stortregen en waarvan de doodgraver zich achteraf niet kan herinneren waar hij Mozart begraven heeft. Het geweldige genie Wolfgang Amadeus Mozart kreeg niet de eer van een prachtig Requiem dat hij absoluut verdiende. In de film wordt hierom een deel van zijn Requiem als klankbeeld onder de dramatisch somber verlopen teraardebestelling gezet, Exspecto geeft Mozart met deze heerlijke uitvoering van zijn Requiem iets van het eerbetoon dat hij zo verdiende maar nooit kreeg. Het publiek kon terugkijken op een zeer geslaagde uitvoering van Mozart’s werk.

Erik de Leeuw

In een afgeladen Grote kerk in het centrum van Epe genoten ruim 220 mensen op zaterdagavond 10 december van het Weihnachtsoratorium van J.S. Bach. Exspecto trakteerde het publiek op deel I, III en V van dit oratorium. Na onder andere de recente memorabele uitvoering van de Matthäus Passion lijkt het Eper koor een eigen publiek te hebben gekregen en tegelijk nieuwe geïnteresseerden aan te trekken. De fraaie akoestiek van de prachtige oude kerk in Epe blijkt meteen bij het openingskoor van de eerste cantate. Koor, trompetten, fluiten, hobo’s en strijkers; alles lijkt te juichen bij het “Jauchzet, frohlocket“.

Stempel
De evangelist, vertolkt door tenor Eyjólfur Eyjólfsson, trekt vanaf de eerste noot de aandacht. Bert van de Wetering zet als bas een krachtig ‘grober Herr, o stärker König’ neer in een boeiend samenspel met de eerste trompettist van de Kammerphilharmonie Emsland. De aria wordt gevolgd door een teder gezongen ‘Ach mein herzliebes Jesulein’, waarbij het orkest het koor al even ingetogen begeleidt. Het stempel van dirigent Wolfried Kaper, met accent op tekstbeleving in de muziek, is door de hele uitvoering duidelijk te beluisteren. Het orkest is soms verhoudingsgewijs wat aan de luide kant in forte passages, waardoor de nuancering in de zang op die momenten wat minder waarneembaar is. De totaalklank blijft echter steeds bijzonder fraai. Ook de twee vrouwelijke solisten, Judith Sportel (sopraan) en Franka van Essen (alt) geven blijk van een uitstekend niveau.

Overtuigende uitvoering
Exspecto opent deel V met een swingend Ehre sei dir Gott. Herkenbaar is wat dirigent Wolfried Kaper al in het het voorwoord van het programmaboekje over Bach’s verklanking van de geboorte van het Kerstkind schreef: “De vreugde is welhaast tastbaar. Vooral in de grotere koordelen, allemaal in een drie achtste- of driekwartsmaat, is de beweeglijkheid zo groot, dat je er bij zou willen dansen.” Exspecto heeft een prachtig frisse, verfijnde koorklank. Te horen is dat het koor inmiddels meerdere grote uitvoeringen heeft gehad; het zet een overtuigende uitvoering neer.

Toegift
Na het slotkoraal volgt een lang en welgemeend applaus. Exspecto geeft tenslotte het koraal ‘Ich steh an deiner Krippen hier, o Jesulein, mein Leben’ uit de zesde cantate van het Weihnachtsoratorium als toegift mee naar huis. “Genoten met volle teugen” en “een schitterend concert”, zijn enkele van de lovende uitspraken die bij de uitgang opgetekend kunnen worden.

Op 18 november 2017 brengt Exspecto de Krönungsmesse en het Requiem van Mozart in de Martinusparochie in Vaassen.

Foto: Willem Veldkamp

In een goed gevulde Johanneskerk in Heerde bracht koor Exspecto op 19 maart de ‘Matthäus Passion’ van J.S. Bach ten gehore. Onder de bezielende leiding van dirigent Wolfried Kaper wisten het koor, orkest en solisten het publiek te boeien en te ontroeren. De puzzelstukjes van het grote kunstwerk van Bach vielen na een jaar van intensief studeren in elkaar door het samenspel tussen koor, orkest en solisten.

Het welbekende openingskoor werd door Exspecto samen met het jongenskoor uit Dalfsen mooi neergezet. In de koralen zong het koor volgens de regels van de barok en dit zorgde ervoor dat de tekst en de noten elkaar versterkten. Daarnaast maakte de “timing’ die Wolfried Kaper met koor en orkest neerzette het geheel bijzonder intrigerend, en extra ontroerend voor de bezoekers. De koordelen werden vol passie gezongen en het slotkoor maakte het muzikale plaatje compleet.

De zes professionele solisten gaven glans aan deze mooie uitvoering. Vanaf de kansel nam tenor Marten Smeding op zeer overtuigende wijze de rol van evangelist (verteller) op zich. Frans Kokkelmans (bas) zette een indrukwekkende Christuspartij neer. Esther Kouwenhoven vertolkte op integere wijze haar sopraanaria’s, waaronder het tere ‘Aus Liebe’, tenor Eyjólfur Eyjólfsson maakte indruk met zijn mooi klank, alt Sara Klein Horsman raakte het publiek met haar warme stem tijdens de aria ‘Erbarme dich’ en bas Ira Spaulding imponeerde iedereen met zijn schitterende stem en expressie.

Het orkest dat het geheel begeleidde, was het Heertganck Ensemble, samengesteld uit professionele musici, waarvan een deel op scholengemeenschap de Heertganck (tegenwoordig De Noordgouw) in Heerde heeft gezeten. De combinatie van de heldere koorklank en de transparantie van het orkest maakte het voor vele bezoekers, die vaker een Matthäus Passion hebben bezocht, een van de meest ontroerende uitvoeringen.

Een compliment aan dirigent Wolfried Kaper. Door zijn vakmanschap, passie en inspiratie kon het koor deze mooie prestatie neerzetten. Voor Exspecto was het een prachtige memorabele belevenis om deze geslaagde uitvoering van de ‘Matthäus Passion’ met zoveel toehoorders te mogen delen. De reacties na afloop waren lovend. Een avond vol mooie klanken waar het publiek met volle teugen van heeft kunnen genieten. Een bezoeker: “Ik hoorde J.S. Bach op zijn wolk goedkeurend mompelen en het deed mij de harde houten bank drie uur vergeten.”

Fotografie: Wim Geerts

In de Johanneskerk te Heerde vond 16 december 2014 een bijzonder samenwerkingsconcert van de koren Exspecto en Arise van dirigent Wolfried Kaper en het Amerikaanse gastkoor The Los Angeles Episcopal Chorale onder leiding van Charles H. Cheatham plaats. Ten eerste was het al zeer bijzonder dat er een Amerikaans koor in het kleine dorp Heerde kwam zingen. Daarnaast was de samenwerking tussen de twee klassiek geschoolde koren en het Amerikaans gospelkoor een bijzondere, maar erg mooie combinatie.

In een goed gevulde Johanneskerk startte het concert met een gezamenlijk Gloria, dat vanuit verschillende hoeken door het gemengde grote koor in canon werd gezongen. Onder leiding van Wolfried Kaper en met muzikale begeleiding van Jos Mulder, vulde de kerk zich met een mooie gemengde klank. Hierna was het aan ieder koor apart de beurt om een deel van het concert vorm te geven. De verschillende stijlen, gepassioneerde solisten en de bezielende leiding van zowel Wolfried Kaper als Charles H. Cheatham zorgden voor een bijzonder en gevarieerd programma.

Uiteindelijk was het tijd voor het gezamenlijke gedeelte. Het publiek was al warm van het eerste deel van het concert, maar wat er in het gezamenlijke gedeelte gebeurde, zorgde bij veel mensen voor kippenvel. Onder leiding van de Amerikaanse dirigent Charles H. Cheatham bracht het gehele gezelschap een Christmas medley en Total Praise ten gehore. De bijzondere beleving en het enthousiasme stegen uit de klanken van de koren op en de koren klonken als één. de Het publiek, maar ook de koorleden werden gevangen in deze intense beleving. Kippenvel en tranen werden bij menigeen opgewekt. “It was a holy night”, aldus Aaron Eubanks, de pianist van het Amerikaanse koor.

Vele koorleden van Exspecto en Arise gaven aan dat het een bijzondere ervaring was om in mee te mogen delen. Het Amerikaanse koor heeft de koren van harte uitgenodigd om naar LA te komen. Het publiek gaf aan het zo bijzonder te vinden dat drie zo verschillende koren als één kunnen klinken.

Het was voor Exspecto een prachtige memorabele belevenis en er was geen betere manier om het 30-jarig jubileumjaar af te sluiten.

In de Johanneskerk te Heerde vierde het gemengd koor Exspecto haar 30-jarig bestaan met een prachtige uitvoering van de Messiah van Händel. Geheel volgens de oude traditie werd dit stuk tijdens de lijdenstijd geprogrammeerd, hoewel een uitvoering rond de kersttijd ook niet ongewoon is.

Händel (tijdgenoot van Bach), die dit stuk in 1741 schreef, had de eerste 50 jaar van z’n leven voornamelijk opera’s geschreven. Mede door de afnemende belangstelling voor de Italiaanse opera in Londen, waar hij woonde, begon hij oratoria te schrijven. Net als zijn andere grotere werken had Händel weinig tijd nodig, de Messiah werd in 3 weken voltooid, een wonder op zich. De Messiah was vanaf de eerste uitvoering een succes en is sindsdien niet meer weg te denken uit concertzalen en kerken. Met deze ononderbroken uitvoeringspraktijk onderscheidt zich de Messiah van andere grote oratoria, zoals de Mattheus Passion van Bach, die jarenlang onder het stof verdween.

Exspecto liet horen een stevig koor te zijn. De diverse koordelen werden met een homogeen geluid gebracht. Er was goede samenhang. Het koorgeluid bouwde op de voortreffelijk gezongen tenorpartijen, maar ook de sopranen gaven blijk van goede beheersing van stemmen. Wat opviel was de zorgvuldig en mooi gezongen colloraturen, voorwaarde om de Messiah goed te kunnen zingen. Het orkest Kammerphilharmonie Emsland was in vorm. De gevarieerde begeleidingen die Händel schreef werden meestal met zorg uitgevoerd. Helaas hadden strijkers moeite met de inzet van een van de bas-aria’s.

Bij de solisten viel sopraan Klaartje van Veldhoven op. Haar geluid was fris en helder en haar partijen goed verstaanbaar. Ze kwam zeer overtuigend over. Mezzosopraan Petra Stoute viel op door haar prettige, warme klank. Het leek erop alsof ze na de eerste altsoli zelfverzekerder werd. Haar prachtige stemgeluid paste mooi bij de alt-aria’s. Ira Spaulding maakte als bas indruk met zijn expressieve wijze van zingen. Een van zijn mooiste aria’s was: ‘The trumpet shall sound’ waar zijn warme stemgeluid, omspeelt door een voortreffelijk gespeelde trompetsolo, de zaal vulde. De uit IJsland afkomstige tenor Eyjólfur Eyjólfsson had een heldere en toegankelijke zangwijze. Zijn ontspannen, en bijna vrolijke manier van zingen viel op. Het – waarschijnlijk – IJslandse accent, waarmee de Engelse teksten werden gezongen, leek de luisteraars niet te hinderen.

Dirigent Wolfried Kaper leidde koor en orkest met rustige directie door de partituur. Voor bezoekers had hij luistertips bij diverse onderdelen in het programmaboekje geschreven, iets dat werd gewaardeerd. Na een indrukwekkend ‘Amen’, dat tot de langste afsluitende ‘Amens’ uit de oratoria behoort, was er terecht applaus voor een voortreffelijke prestatie van Exspecto. Een felicitatie voor haar 30-jarig bestaan is op z’n plaats en het is te hopen dat dit koor nog vele jaren producties als deze in de regio zal laten horen.

Tekst: Erik de Leeuw
Fotografie: Willem Veldkamp

Het publiek in de Regenboogkerk zaterdag 5 oktober 2013 verrast met ‘nieuwe’ klanken van Exspecto. Speciaal voor het nazomerconcert heeft het koor haar repertoire de afgelopen maanden uitgebreid met close harmony. Muziek waarbij de zetting van de harmonie heel intiem wordt geschreven. Exspecto begon de avond met close harmony van G.F. Händel: een ode aan de beschermheilige van de muziek, Cecilia. Hiermee werd de toon voor een muzikaal verrassende avond gezet. Het diverse programma bevatte verder Franse chansons uit de 16e eeuw en een traditioneel Schots lied. Maar ook bekende popmuziek van Billy Joel en The Beatles maakte deel uit van het programma. Kortom, close harmony door de tijden heen.

De muzikale begeleiding op piano werd verzorgd door Jos Mulder, die samen met dirigent Wolfried Kaper al 22 jaar betrokken is bij Exspecto. Bijzonder was ook de muzikale medewerking van tenor Reza Ranjazmay en organist Willem Veldkamp.

Reza Ranjazmay is afkomstig uit Noord-West Iran en woont sinds 2000 in Nederland. Hoogtepunt van zijn optreden was het Azerbeidjzaanse lied “Dageraad”. Hierin bezingt hij op prachtige en ontroerende wijze de terugkeer naar zijn geboortedorp. Een terugkeer die hopelijk op een dag werkelijkheid zal worden.

Aansluitend verzorgde organist Willem Veldkamp – medeoprichter en de eerste dirigent van Exspecto – een Compositorische improvisatie. In dit werk staat zijn geboortedorp Epe centraal. Door de hele compositie heen, is de klank van water te horen. De klanken van de synthesizer, geluiden uit het Beekpark in Epe, de geprojecteerde beelden van kunstwerken en de improvisatie op orgel maken het werk af. Het geheel ademt de hoop, de wens naar vrijheid uit. De wens om in vrijheid te kunnen leven.

Treffend is dan ook de tekst van het afsluitende lied “Vrijheid” van dirigent Wolfried Kaper. Het koor en Reza bezingen hierin de vrijheid: ‘Vrijheid is een onvervreemdbaar, kostbaar goed, heeft de klank van helder water’.

De reacties na afloop waren lovend. Een avond vol verrassingen, mooie klanken en prachtige teksten, waar het publiek met volle teugen van heeft kunnen genieten.